دانلود کتاب صوتی 1984

نقدی بر رمان 1984 نوشته جورج اورول

جورج اورول جز آن دسته نویسندگانی است که خواننده و مخاطب از او انتظارات خاص و مشخصی دارد. به نوعی نمی توان نامی از اورول آورد و مسائل سیاسی – اجتماعی جلوی چشم ما رژه نرود. این سبک محتوایی را می توان به خوبی در کتاب 1984 نیز مشاهده کرد. رمان 1984 به نسبت اثر مشهور قلعه حیوانات کمتر شناخته شده است. از این رو در ادامه قصد داریم جنبه های جذابی از این کتاب را به واسطه های مختلف مورد بررسی قرار دهیم.

سبک زندگی اورول در سبک زندگی 1984

اورول سبک زندگی ساده اما عجیبی داشته است. او به شدت انسان سیگاری بوده و علی رغم داشتن بیماری حاد تنفسی و ریوی به سیگار کشیدن خود ادامه می داد. به نوعی می توان گفت اورول اعتیاد عجیبی به سیگار داشته است. اصولا کسانی که به این فرم سیگار می کشند فارغ از بحث نیکوتین و نیاز جسمی، این روان و ذهن فرد است که به آن احتیاج دارد. شاید تعجب آور باشد که در یک نقد ادبی سیگاری بودن نویسنده برای ما مهم باشد؛ اما این چیزی است که در 1984 به خوبی مشاهده می شود.

سیگار نسبت به هر چیز دیگری در دنیا یک ویژگی بسیار متمایز و جذابی دارد که اورول و افراد مانند آن، این موضوع را به خوبی درک کرده اند. کسانی مانند اورول در زمان شادی به دنبال سیگار هستند، در زمان ناراحتی سیگارشان را می جویند، عصبانی که می شوند این سیگار است که به آن ها آرامش می دهد و وقتی که هیچ احساسی ندارند باز هم سیگار حضور دارد. سیگار می تواند در هر لحظه ای باشد و حتی کسی به آن توجه نکند. این اتفاق در سبک زندگی اورول را مسلما تایید یا تکذیب نمی کنیم. بحث این است که برای افراد سیگاری مانند اورول سیگار معنی و مفهوم دیگری دارد؛ بنابراین با این پیش فرض به داستان 1984 نگاه کنید. در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.

اما نکته قابل بحث دیگر در زندگی اورول، افت و خیز جالب زندگی اوست. اورول در خانواده ای ثروتمند به دنیا آمد و بعدها توانست فقر را نیز لمس کند. این اتفاقی است که برای کمتر نویسنده ای رخ داده است. اورول جنگ را نیز تجربه کرده است. این ویژگی ها باعث شده است که درک او از شخصیت های ساخته شده در طبقات مختلف 1984 بسیار واقعی و قابل قبول باشد. چرا که در 1984 ما شاهد شخصیت پردازی های متنوع و مختلف اما کوتاهی از افراد در طبقات مختلف هستیم. این نوع شخصیت پردازی بسیار کوتاه که باید در چند خط و در چند جمله شخصیت فرد را به مخاطب بیان کرد مستلزم شناخت دقیق این نوع افراد است. شناختی که تنها با زندگی کردن در کنار آن ها به مدت طولانی به دست می آید. البته در این زمینه شغل روزنامه نگاری اورول نیز بسیار کمک کننده بوده است. به هر حال روزنامه نگاری شغلی است که باعث می شود فرد توانایی شناخت و تحلیل سریع ماجرا و افراد را داشته باشد. داشتن توانایی نقد نیز مزید بر این علت شده است؛ بنابراین عملا ما با شخصیت ساخته شده در کتاب رو به رو نیستیم، بلکه ما در 1984 تصویری از شخصیت های واقعی اطراف اورول را می بینیم. در ادامه این نقد سعی می کنیم بیشتر از این موضوع صحبت کنیم.

سبک نوشتاری کتاب 1984

1984 از نظر روانی قلم چیزی کم ندارد و می تواند خواننده را به خوبی با خود همراه ببرد. این سبک نوشتاری را بیشتر در کتاب قلعه حیوانات شاهد بودیم. می توان سابقه منتقد بودن اورول و روزنامه نگاری او را دلیل داشتن این نوع قلم دانست؛ اما با این حال نوشتار کتاب 1984 کمی پیچیده تر از قلعه حیوانات شده است و به آن سادگی نمی باشد. به بیان بهتر در قلعه حیوانات مخاطب با دنیایی عادی رو به روست که می تواند به سرعت با آن اخت بگیرد و سریع با داستان پیش برود اما در 1984 اورول دنیای جدیدی را می سازد و درست مانند کتاب های نارنیا یک دنیای جدید با قوانین عادی و روتین دنیای امروز را ما شاهد هستیم. این نوع سبک را رئالیسم جادویی می نامند. این اتفاق نیاز به توصیف سازی هایی دارد تا مخاطب بداند در چه دنیایی قرار است داستان رو به جلو پیش برود. این توصیف گرایی 1984 نسبت به کتاب قلعه حیوانات می تواند کمی اذیت کننده باشد؛ اما چیزی است که باید آن را قبول کرد و لازمه نوع داستان این کتاب می باشد. البته قلم ساده و توصیفات بسیار ساده اورول در این کتاب به نوعی خواننده را کمک می کند تا به سرعت از این مرحله اولیه عبور کند. به نوعی می توان گفت توصیفات استفاده شده توسط اورول در 1984 چیزی شبیه به توصیفات داستایفسکی از فضای داستان می باشد اما داستایفسکی سعی می کرد در دل دیالوگ ها و اتفاقات صحنه ها را تجسم ببخشد در حالی که در 1984 ما دیالوگ چندان زیادی نداریم و تنها توصیفات ایجاد شده از دنیا را از زبان شخصیت اصلی داستان می شنویم. این توصیفات در جاهایی ممکن است حوصله خواننده را بگیرد و باعث شود که خواننده برخی بخش ها را بی توجه رد کند. البته اگر مخاطب این کار را هم بکند چیز زیادی را از دست نمی دهد و این فضا قرار است دوباره برای او در ادامه به شکل دیگر تصویر شود.

نکته مهم در سبک نوشتاری داستان 1984 این است که در ابتدا به نظر می رسد دنیای ساخته شده باید بسیار بزرگ و گسترده باشد و انتظار می رود تعداد شخصیت های بسیاری در این بین وجود داشته باشند؛ اما هرچه به جلو می رویم متوجه می شویم که این داستان و فضای آن نه تنها گسترده نمی باشد. بلکه کاملا از فضایی محدود و حتی کوچک ساخته شده است. تعداد شخصیت های فعال این داستان به قدری کم است که حتی گاها تصور می کنیم در تمام این دنیای ساخته شده تنها شخصیت اصلی حضور دارد. البته این نوع ساخت دنیا مسلما اتفاقی نبوده و اورول در ایجاد همچین پارادوکسی منظور خاصی داشته است؛ که می توانیم در بخش تحلیل محتوایی 1984 به آن بپردازیم.

1984 از دید سال 1949

1984 که به عنوان نام کتاب انتخاب شده است، سالی را روایت می کند که شخصیت اصلی در آن حضور دارد و قرار است داستان خاصی را پیش بگیرد. حتی در جایی از کتاب عدم قطعیت به حدی می رسد که شخصیت اصلی در درست بودن رقم سال تردید می کند و این داستان اوج سیاه نمایی در یک جامعه می تواند محسوب شود. این که اورول چرا دنیای 40 سال بعد از خود را به این اندازه تاریک و سیاه می دیده جای سوال دارد.

احتمالا برای پاسخ به این سوال باید به کتاب قبلی اورول یعنی قلعه حیوانات برگردیم. در این کتاب اورول ماکتی را بر اساس حکومت های طول تاریخ با محوریت حکومت شوروی طراحی می کند. این ماکت به طور اعجاب آوری در هر دوره و هر زمان و مکانی توانست جای خودش را پیدا کند و به نوعی با هر نوع حکومتی همخوانی جالب توجهی داشته باشد. اورول خود این نکته را به خوبی می دانست از این رو به نظر می آید سعی کرده است با استفاده از این ماکت دنیای 40 سال بعد از خود را تصویر کند؛ اما همانطور که می دانیم نه در 1984 بلکه تا امروز که تاریخ عدد 2020 را نشان می دهد همچنین حکومت و دنیایی ایجاد نشده است. بله باید قبول کرد که نشانه های این نوع حکومت دیده می شود اما تا این اندازه سیاه نمایی شاید کمی اغراق آمیز باشد. اورول که توانسته بود ماکتی به دقت قلعه حیوانات طراحی کند بعید بود که بخواهد با اغراق بیش از اندازه جامعه را سیاه نشان دهد و به نوعی ماکت خود را برای استفاده پیش بینی آینده خراب کند. پس مشکل این داستان در جای دیگر است.

مشکل اصلی در مفهومی به نام تکنولوژی است. اگر دقت کرده باشید افراد بسیاری در طول تاریخ به شکل های نوشتاری یا سایر روش های هنری سعی در پیش بینی تکنولوژی آینده بوده اند؛ اما درصد بسیار کمی از آن ها توانست تا حدودی نزدیک به آن چیزی که بعد ها اتفاق افتاد را ترسیم کنند. تکنولوژی اصولا مفهومی گسترده و پیچیده است و مشکل ما برای پیش بینی تکنولوژی آینده این است که آن را نسبت به زمان حال می سنجیم؛ یعنی این گونه که وقتی در سال 2020 امکان تماس تصویری بین تمام نقاط دنیا وجود دارد در سال 2040 یا 2100 چه تکنولوژی هایی خواهد آمد؟ این سوالی بود که اورول از خود پرسیده و همین سوال باعث شده است که او در دام بزرگی تکنولوژی بیفتد. تکنولوژی های تصویر شده در 1984 به قدری پیشرفته است که حتی برای دنیای امروز ما نیز چیز مبهمی محسوب میشود. ممکن است بشر روزی به آن نقطه برسد اما آن روز مسلما 1984 نبوده است. همین بزرگنمایی تکنولوژی باعث شده است که 1984 سیاه تر از چیزی شود که باید می بود؛ اما در این جا یک سوال مطرح می شود، آیا سیاهی روزگار 1984 به تکنولوژی آن وابسته است؟ پاسخ این سوال ظاهرا مثبت است. اگر این تکنولوژی ها را تقلیل دهیم یا از داستان حذف کنیم اتفاقات به نوع دیگری رقم می خورد و این در نوع خود می تواند اعتراض جالبی به دنیای تکنولوژی ها محسوب شود.

از داستان تا سیگار در 1984

اما داستان بیان شده در 1984 افت و خیز های جالبی دارد و به نسبت داستان قلعه حیوانات ما شاهد یک رمان کامل تر از اورول هستیم. بخش بزرگی از داستان به صورت تک گویی شخصیت داستان پیش می رود و این خود به نوعی می تواند یک دیکتاتوری درونی در داستان را نشان دهد. از طرفی دیگر داستان کمی سرعت پایینی دارد و این سرعت پایین را می توان ناشی از لزوم دادن اطلاعات به مخاطب دانست. به هر حال دنیای ساخته شده هر چقدرهم که کوچک و محدود باشد باید برای مخاطب تصویر شود. این نوع تصویر سازی ها می تواند روند داستان را کند کنند.

اما همانطور که در مقدمه این نقد بیان شد، اورول فردی سیگاری بود و بسیار سیگار می کشید. این نوع سبک زندگی اصولا مختص افرادی است که بیشتر دوست دارند ساکت باشند و در ذهن خود بیشتر حرف می زنند. از طرفی دیگر سیگار برای آن ها یک اساس محسوب می شود اما نه اساسی که به آن محتاج باشند. به نوعی رفتار آن ها با سیگار چیزی شبیه به رفتار یک انسان با دوست است؛ بنابراین عملا به طور احساسی سیگار در 1984 نقش دوست نداشته شخصیت اصلی داستان را خواهد داشت. جالب اینجاست که ظاهرا در این داستان هیچ اشاره خاصی به سیگار نمی شود و درست مانند هر اتفاق دیگری در برخی زمان ها در حال رخ دادن است؛ اما این بار به زمان هایی که سیگار کشیده می شود دقت کنید، درست مانند دنیای واقعی که انسان های سیگاری در زمان های خاص از نظر روحی سراغ سیگار می روند، شخصیت اصلی داستان نیز اینگونه رفتار می کند. حتی اگر سیگار کیفیت مناسبی نداشته باشد مهم نیست، زیرا از نظر روانی کشیدن سیگار مهم محسوب می شود. به طور کلی می توان گفت داستان افت و خیزهای نه چندان زیاد اما خوبی دارد و داستان می تواند برای مخاطب جذاب به نظر برسد.

محتوایی که نمی توان از آن گذشت

همانطور که در ابتدای این کتاب گفتیم به طور کلی نوشته های اورول رنگ و بوی سیاسی- اجتماعی دارند. در کتاب 1984 نیز این رنگ و بو را به خوبی احساس می کنیم. اورول با دوربین خود در سال 1949 سعی کرده است که دنیای 1984 را به تصویر بکشد. این دنیا از دید او بسیار سیاه و به صورت غیر قابل باوری تحت کنترل است. تکنولوژی در خدمت دیکتاتوری آمده است و به نوعی به جای این که به رفاه عموم مردم کمک کند بیشتر باعث شده است عموم مردم تحت کنترل حکومت در بیاید؛ اما نکته جذاب تر این جاست که بعد از قلعه حیوانات ما مدل جدید دیگری از حکومت را شاهد هستیم. در واقع اورول با استفاده از ماکت ساخته شده خود می خواسته دنیای آینده را پیش بینی کند؛ اما او خوب می دانست که در آن مدل عنصر تکنولوژی وجود ندارد. (در قلعه حیوانات بارزترین نماد تکنولوژی که حکومت با آن مخالفت می کرد آسیاب بادی بود) از این رو در ماکت جدید خود سعی داشت با بررسی این عنصر جدید مدل حکومتی نوینی را ترسیم کند که از نظر درونی متاسفانه بسیار خوب عمل کرده است و امروز شاهد این موضوع هستیم که چگونه حکومت در صدد استفاده از تکنولوژی برای حفظ قدرت و کنترل اذهان مردم هستند؛ اما نکته جالب اینجاست که هر دو مدل حکومتی ذکر شده در کتاب های قلعه حیوانات و 1984 واقعی هستند. گویی می توان گفت که پیشرفت بشریت تنها در این دوران این بوده است که مدل حکومتی خود را از نوع سنتی قلعه حیوانات (شوروی سابق) به مدل جدید 1984 (احتمالا کنایه به آمریکا نوین و اروپا!) تغییر داده است.

ویکی پدیای کتاب 1984

https://fa.wikipedia.org/wiki/۱۹۸۴_(رمان)

رفتار دوگانه در 1984

نکته بسیار بارز در کتاب 1984 نوشته اورول رفتار و دیالوگ های دوگانه آن است. در کلام بهتر شخصیت اصلی، حکومت و سایر شخصیت ها دارای یک نوع رفتار دوگانه بدین صورت هستند که یک چیزی می خواهند اما جور دیگری رفتار می گویند، یک چیزی می گویند اما طوری دیگر نشان می دهند. در جایی از کتاب 1984 آمده است: "دانستن و ندانستن، گفتن دروغ های ساختگی در حالی که حقیقت را میدانی، همزمان به دو عقیده متضاد اعتقاد داشتن، به کارگیری منطق علیه منطق، ادعای پایبندی به اخلاق و زیرپای گذاشتن آن، اعتقاد به ناممکن بودن دموکراسی و پذیرش حذب به عنوان پاسدار دموکراسی […] به شیوه آگاهانه، نا آگاهی را به خود القا کردن و در عین حال، نا آگاه شدن ار هیپنوتیسم خود."  این نوع تناقض ها و رفتارهای دوگانه پایه کتاب و داستان را تشکیل داده است. اگر کمی دقت کنیم این نوع مدل دوگانه سازی ها چیزی است که امروزه کم شاهد آن نیستیم و اگر بیشتر فکر کنیم متوجه می شویم چیزی که دقیقا ما را اذیت می دهد همین رفتارهای دو گانه است.

مسئله نهایی و جالب در کتاب 1984 این است که اورول در آن دوباره بحث از آینده می کند، یعنی اورول که در سال 1949 در حال نگارش سال 1984 است، در حال گفتن مسائلی مربوط به آیندگان بعد از سال 1984 است. این اتفاق و این رفتار عجیب تنها می تواند یک دلیل داشته باشد. اورول می خواهند نشان بدهد که باز ماکتی جدید و کامل تر از ماکت قلعه حیوانات ساخته است تا به گفته خودش به جای این که ما دغدغه های اورول را در آن سال ها بخوانیم، دغدغه خودمان را در آن جا پیدا کنیم. به معنی بهتر اورول می گوید همانطور که من از سال 1949 سال 1984 را نگاه کردم، شما نیز در آینده دورتر از 1984 به آن نگاه خواهید کرد.

سخن از این کتاب بسیار است و به ناچار باید صحبت را کوتاه کرد. بهتر است باقی مطالب را به خود خواننده سپرد تا نکات دیگر این کتاب را بیابد. شما می توانید نسخه صوتی این کتاب را از طریق سایت و اپلیکیشن کتابچین به دست بیاورید. این نسخه صوتی به همت صالح حسینی ترجمه شده و به دست نشر نیلوفر به انتشار رسیده است که نشر آوانامه دانش گستر با صدای آرمان سلطان زاده آن را برای مخاطبان شنونده زنده کرده است.

به قلم مرتضی ملک جاری